معرفی
معرفی ارگونومی
ارگونومی علم شناسایی عوامل موثر در افزایش کارآيي انسان است. ايجاد تغييرات هدفمند در تعامل جسمي و رواني انسان با ابزار و محيط کار مي‌تواند موجب افزايش کارآيي، ارتقاء امنيت و کاهش عوارض در سيستم‌هاي عصبي، عضلاني و اسكلتي گردد.
حدود یک قرن پیش به دلیل شرایط نامساعد کاري از نظر ايمني و بهداشت، نياز به وضع مقررات و محدوديت‌هايي شد که تعيين و بيان اين محدوديت‌ها را مي توان اغاز ارگونومي در نظر گرفت و بر حسب اتفاق اين امر خود موجب آغاز به کار سازمان جهاني بهداشت و سازمان بين المللي كار در اين مقوله شد. توسعه و بكارگيري دانش ارگونومي تا جنگ جهاني دوم به كندي پيش مي‌رفت. با به ميدان آمدن و توسعه ماشين آلات نياز به انطباق و انعطاف بين انسان و ماشين بيشتر شد زيرا انجام كار انسان انجام كار سيستم را محدود مي‌كرد.
با پیشرفت فن آوری به منظور تطبیق نیازهای مهندسي با اپراتور احساس نياز به دانش ارگونومي افزايش يافت تا اينکه در سال ۱۹۵۰ رسماً ارگونومي به کار گرفته شد. همزمان با پيشي گرفتن اولويت هاي توسعه صنعتي از اولويت هاي نظامي آژانس هاي ملل متحد (WHO, ILO ) نیز در سال ۱۹۶۰ در این زمینه فعال شدند.
با وجود آنکه بیش از ۵۰ سال بود که از حضور رسمی ارگونومی به عنوان یک رشته علمی و تخصصی در دنیا می‌گذشت و دراغلب کشورهاي دنيا به عنوان يک رشته آکادميک ، در دانشگاه‌ها تدريس مي شد؛ در ايران اين رشته به صورت يك رشته دانشگاهی در هیچ مقطعی وجود نداشت. هر چند در بسیاري از رشته ها (بهداشت حرفه ای، فيزيوتراپي، کاردرماني، مهندسي صنايع و …) درس ارگونومي به عنوان واحد تخصصي، در مقاطع مختلف (کارشناسي، کارشناسي ارشد و دکتری) تدريس می‌شده است اما رشته مستقلي در اين زمينه وجود نداشت.
تاریخچه تاسیس رشته:
بعد از پیگیری‌های فراوان رشته ارگونومي در مقطع کارشناسي ارشد در سال ۱۳۹۳ در دانشگاه علوم پزشکي شهيد صدوقي يزد به تصويب رسيد. متعاقباً گروه ارگونومي تشکيل و در مهرماه همان سال اولين دوره دانشجويان در مقطع کارشناسي ارشد (۴ نفر) پذيرش شدند.
رسالت، اهداف و چشم انداز رشته و گروه:
- رسالت
تربیت دانش آموختگانی توانمند که قادر باشند ریسک فاکتورهای ارگونومی شایع را به بهترین نحو ممکن شناسایی و ارزیابی و برای کنترل اثر بخش آنها راهکارهای علمی و کاربردی ارائه نمایند و این امر با بهره گیری از روش‌های نوین و کارآمد تدریس و تحقیق و ارتقاء توانمندی اعضاء هیئت علمی و کارشناسان و لحاظ نمودن ارزش‌های تکریم و احترام ارباب رجوع، حفظ شئونات و ارزش‌های اسلامی، قانون مداری، مشارکت جویی و کیفیت محوری و ارتقاء کمی و کیفی سطح سلامت و بهره وری جامعه و محیط کار همراه خواهد بود.
- دورنما
فارغ التحصیلان ارگونومی با گذراندن واحدهای برنامه درسی خواهند توانست در زمینه‌های شناسایی، طبقه‌بندی، ارزیابی، اولویت بندی ریسک فاکتورهای ارگونومی اقدام نموده و راهکارهای اصلاحی در جهت ایجاد محیطی سالم و افزایش بهره وری پیشنهاد نمایند. این فعالیتها منجر به کاهش بیماری‌های ناشی از کار و نتیجه افزایش امید به زندگی در جامعه خواهد شد.
- اهداف
- ارتقای فعالیت‌های آموزشی گروه
- تامین فضای آموزشی مناسب برای تبادل تجربیات دانشجویان و ارتقاء کیفی فعالیت‌های آموزشی آنها
- ارزیابی درونی آموزشی اساتید و کارشناسان آموزشی
- تقویت ارتباط بین رشته ای با گروه‌های مختلف در دانشکده بهداشت
- راه اندازی مقطع دکتری در گروه و جذب نیروی مورد نیاز و امکانات
- افزایش توانمندی و جلب مشارکت اعضای هیات علمی درباره شیوه های نوین آموزشی و برگزاری کارگاه‌ها
- افزایش توانمندی پژوهشی اعضای هیات علمی
- افزایش جذب اعتبارات پژوهشی از سایر سازمان‌ها در راستای انجام تحقیقات کاربردی
- تخصیص طرح‌های پایان نامه ای و غیر پایان نامه ای به حل مشکلات و معضلات ارگونومیک جامعه
معرفی گروه آموزشی:
پیرو موافقت شورای محترم گسترش دانشگاه های علوم پزشکی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در سال 1393، دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد بعد از پیگیری‌های فراوان رشته ارگونومي در مقطع کارشناسي ارشد در سال ۱۳۹۳ در دانشگاه علوم پزشکي شهيد صدوقي يزد به تصويب رسيد. متعاقباً گروه ارگونومي تشکيل و در مهرماه همان سال اولين دوره دانشجويان در مقطع کارشناسي ارشد (۴ نفر) پذيرش شدند.
این گروه با در اختیار داشتن اعضای هیأت علمی با تخصص‌های اصلی و مرتبط و همچنین آزمایشگاه‌های تخصصی، تجهیزات و زیرساخت‌های آموزشی و پژوهشی- آزمایشگاهی مورد نیاز به خوبی نیازهای آموزشی و پژوهشی این رشته‌ی چندگرایشی را پوشش می‌دهد. گروه آموزشی ارگونومی تا سال 1401، بیش از 60 فارغ التحصیل در مقطع کارشناسی ارشد داشته است.
قابلیت‌های کلی گروه ارگونومی
- برگزاری دوره‌های آموزشی ارگونومی
- تدوین برنامه‌های بهبود و تعالی سلامت شغلی
- ارائه خدمات پژوهشی
- ارائه خدمات مشاوره‌ای
- برگزاری همایش‌ها و نشست‌های تخصصی
- طراحی و اصلاح ایستگاه کاری
خدمات تخصصی ارگونومی
- ارزیابی ریسک‌های ارگونومی در فرایندهای صنعتی اداری و خدماتی با روش‌های مختلف آنالیز
- پیشگیری از آسیب‌های اسکلتی عضلانی مرتبط با کار در صنایع و معادن، ادارات و بخش کشاورزی
- بررسی شیوع اختلالات اسکلتی عضلانی و ریسک فاکتورهای آنها در صنایع و معادن، ادارات و بخش کشاورزی
- نقش ورزش (حرکات کششی و اصلاحی) در پیشگیری از آسیب‌های ناشی از کار
- اجرای انواع تست‌های آمادگی جسمانی گروه‌های کاری خاص
- تعیین ریسک فاکتورها و ارائه راه‌کار ارگونومی
- بررسی ابعاد آنتروپومتریک جمعیت‌های مختلف و طراحی بانک اطلاعات آنتروپومتریک
- تدوین و ارائه استانداردهای ارگونومی در زمینه طراحی و ساخت ابزار و ماشین آلات، محصولات و بسته بندی آنها
- طراحی ارگونومیک ایستگاه‌های کاری/ ابزار/ ماشین آلات در محیط صنعتی و اداری
- طراحی و اجرای مداخلات ماکرو ارگونومی- میکرو ارگونومی در راستای ارتقای سلامت و بهره‌وری
- طراحی و پیاده‌سازی طرح‌های ارگونومی مشارکتی در سازمان‌های مختلف
- مداخله ارگونومی در بخش بهداشت و درمان ( بیمارستان‌ها و مراکز ارائه خدمات بهداشتی)
- ارگونومی شناختی و شناسایی و تجزیه تحلیل خطاهای انسانی در مشاغل مختلف
- بررسی عوامل روانی اجتماعی محل کار
- ارزیابی بار کار فکری،آگاهی موقعیتی و خطای انسانی در مشاغل مراقبتی و اتاق‌ها کنترل صنعتی
- ارگونومی شناختی و بررسی عوامل موثر بر عملکرد انسان
- اجرای انواع تکنینک‌های تجزیه تحلیل شناختی وظیفه از قبیل CDM, CTT
- بررسی فعالیت‌های مغزی و شناختی حین انجام وظایف مختلف
- ارائه الگوی چرخشی شیفت‌های کاری با رعایت دوره کار و استراحت
- ارزیابی خستگی شغلی
قابلیت‌های آزمایشگاه ارگونومی
- اجرای پروژه‌های ارزیابی ریسک در ارگونومی
- ارزیابی توانایی فیزیکی کارگران
- آنتروپومتری (اندازه‌گیری ابعاد بدن) جهت طراحی ایستگاه‌های کار، محصولات، ابزار و غیره.
- بررسی ابعاد آنتروپومترکی جمعیت ایران و طراحی بانک اطلاعات
- تعیین ظرفیت انجام کار فیزیکی در مشاغل مختلف
- ارزیابی خستگی عضلانی در مشاغل مختلف
- ارزیابی بارکاری فکری در مشاغل
- اجرای انواع تست های خاص از قبیل تست تعادل، الکترومایوگرافی